Dit artikel is gewijd aan de Russische vertalingen van de Nederlandse roman Max Havelaar of de koffiveilingen der Nederlandsche Handelmaatschappy (1860) van Eduard Douwes Dekker (1820–1887), die zijn werk onder het pseudoniem Multatuli publiceerde. Max Havelaar is een van de bekendste en meest vertaalde werken uit de Nederlandstalige literatuur. Er bestaan zes volledige Russische vertalingen die tussen 1916 en 1959 zijn verschenen en die tot dusver nog niet geanalyseerd zijn. De auteurs gaan uit van de hypothese dat het Duits de tussentaal in de Nederlands-Russische literaire transfer is, want uit onderzoek is gebleken dat het Duits in deze periode vaak als tussentaal diende voor de vertalingen in Scandinavische en Slavische talen. In de specifieke casus van Max Havelaar diende de Duitse vertaling van Wilhelm Spohr, die zich in kringen van anarchisten bewoog, als tussentekst. De auteurs hebben ook onderzocht of de Russische vertalers gebruik hebben gemaakt van de Engelse vertaling uit 1868, maar dit was niet het geval. In het eerste deel van deze bijdrage wordt er ingegaan op de biografieën van de Russische vertalers, auteurs van voorwoorden en redacteuren die aan de Russische vertalingen hebben gewerkt. In het tweede deel worden er fragmenten uit de roman met de vertalingen vergeleken om de relatie tussen de teksten te analyseren. De resultaten van het onderzoek bevestigen dat de eerste Russische vertalingen op de Duitse vertaling van Karl Mischke gebaseerd zijn, die vrijwel gelijktijdig met die van Spohr waren verschenen. De sporen van deze vertaling zijn ook in latere teksten te vinden. Voor zover bekend is niet eerder aangetoond dat de vertaling van Mischke en niet die van Spohr als tussentekst is gebruikt.
Grave J., Vekshina E. MAX HAVELAAR VAN MULTATULI IN RUSLAND: HET ONTSTAAN VAN DE VERTALINGEN